ĆWICZENIA STYMULUJĄCE ROZWÓJ ANALIZATORA WZROKOWEGO

Percepcja wzrokowa to zdolność rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz umiejętność ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Zaburzenia lub opóźnienia rozwoju analizatora wzrokowego wymagają intensywnych oddziaływań terapeutycznych, które powinny obejmować ćwiczenia:

  • analizy i syntezy wzrokowej – czynności rozkładania całości materiału wzrokowego na poszczególne elementy składowe oraz scalania tych elementów w całość;
  • umiejętności organizowania spostrzeżeń wzrokowych – zdolności składania w całość określonego obrazu, z uwzględnieniem elementów zasadniczych budujących ten obraz oraz elementów szczegółowych;
  • orientacji przestrzennej – zdolności spostrzegania stosunków przestrzennych;
  • koordynacji wzrokowo – ruchowej – współdziałanie funkcji wzrokowych i ruchowych, które umożliwia wykonywanie precyzyjnych ruchów rąk pod kontrolą wzroku;
  • spostrzegania bodźców abstrakcyjnych – wzrokowej analizy i syntezy wzorów abstrakcyjnych np. mozaiki;
  • pamięci wzrokowej – zdolności do zapamiętywania, przechowywania i przypominania informacji „widzianych”;

Lp.

Rodzaj ćwiczeń

Przykłady ćwiczeń

1

Analiza i synteza wzrokowa

  • wyodrębnianie elementów z całości:

       - odnajdywanie na obrazku sytuacyjnym konkretnego przedmiotu, zaprezentowanego na pojedynczym obrazku „pokaż mi, gdzie  jest taki sam jak ten”,

       - odnajdywanie figur ukrytych na obrazku „na tym obrazku schowało się 10 kwadratów, znajdź je i pokaż”,

       - odnajdywanie liter ukrytych na rysunku „na obrazku ukryte zostały różne litery, poszukaj ich i pokaż”,

       - dorysowywanie brakujących elementów na rysunku np. promieni słońca, płatków kwiatka;

  • składanie całości z elementów według wzoru:

       - układanie klocków konstrukcyjnych według wzoru,

       - układanie nakładanek koralikowych,

       - składanie obrazka (tematycznego, atematycznego) z części, rozcinanego w obecności dziecka,

       - składanie pociętych liter;

  • odwzorowywanie niegraficzne:

       - układanie wzorów tematycznych z figur geometrycznych (np. słoneczko, domek);

       - układanie wzorów atematycznych z klocków geometrycznych, patyczków, według wzoru;

       - przeplatanie sznurowadła w dziurkowanej płytce według wzoru;

       - układanie liter ze sznurka „ułóż tak samo, jak ja”;

  • odwzorowywanie graficzne na materiale tematycznym i atematycznym:

      - kończenie rozpoczętego rysunku według wzoru (np. deszcz z chmurki);

      - przerysowywanie na siatce kratkowej postaci;

      - rysowanie po śladzie figur geometrycznych;

      - odwzorowywanie figur geometrycznych „pokażę ci obrazek, narysuj na kartce taki sam, jak mój”;

  • odwzorowywanie graficzne na materiale literopodobnym i literowym:

       - rysowanie po śladzie szlaczków;

       - kończenie rozpoczętego szlaczka;

       - rysowanie po śladzie liter;

 

2

Organizowanie spostrzeżeń wzrokowych

  • wyszukiwanie wśród kilku obrazków tematycznych/atematycznych jednego, różniącego się od pozostałych szczegółem;

  • wyszukiwanie w zestawie obrazków jednego wskazanego na wzorze (obrazki tematyczne, atematyczne);

  • segregowanie przedmiotów/figur geometrycznych według określonego kryterium – kolor, wielkość itp.;

  • dobieranie przedmiotów, figur, obrazków w pary na zasadzie podobieństwa;

  • znajdowanie różnic między obrazkami „te dwa obrazki różnią się kilkoma szczegółami, poszukaj jakimi”;

  • znajdowanie braków na obrazkach „pokażę ci kilka obrazków, na których brakuje jakiegoś elementu, popatrz uważnie na każdy obrazek i powiedz, czego tu brakuje”;

  • układanie domina;

  • wyodrębnianie figur z tła:
    - prezentujemy dziecku rysunek, na którym nakładają się na siebie elementy np. koło, księżyc i trójkąt, „na tym obrazku jest koło, trójkąt i księżyc – weź kredkę i obrysuj trójkąt”.

3

Spostrzeganie stosunków przestrzennych

  • spostrzeganie położenia figur:
    - wyszukiwanie w rzędzie obrazków jednego, który różni się od pozostałych położeniem (rotacja lub odbicie lustrzane) „popatrz na ten rząd, to są parasolki, większość z nich jest narysowana w tamtą stronę, ale jedna jest odwrócona, pokaż mi która”;
    - wyszukiwanie w rzędzie obrazków identycznego z pokazanym „popatrz, tu jest rząd tulipanów, jeden tulipan jest taki sam, jak mój, poszukaj pośród tych tulipanów dokładnie taki sam, jak ten”;

  • spostrzeganie stosunków przestrzennych:
    - rysowanie obrazka według instrukcji „Narysuj kwadrat, nad kwadratem narysuj trójkąt, w środku kwadratu narysuj koło – co narysowałeś? Budę dla psa!”;- łączenie kół według instrukcji „na tym obrazku jest kilka piłek, dotknij kredką piłki w kropki, połącz ją z piłką na dole, teraz pojedź do piłki z prawej strony, a teraz do piłki na górze…”;

  • odwzorowywanie układów linii na siatce punktowej
    „popatrz na ten rysunek – tu są kropki, te trzy kropki są połączone kreskami, a tu są kropki bez kresek, weź ołówek i połącz te kropki tak, by twój rysunek wyglądał tak samo, jak ten”;

4

Spostrzeganie bodźców abstrakcyjnych

  • układanie wzorów z klocków (według wzoru) „popatrz na ten obrazek i zrób taki sam przy pomocy swoich klocków”;

  • dopasowywanie obrazków do konturów ich cieni;

5

Koordynacja wzrokowo - ruchowa

  • prowadzenie przedmiotu po śladzie „przejedź autkiem po drodze, z tego punktu do tego”;

  •  prowadzenie metalowego spinacza magnesem po linii narysowanej na kartonie;

  • wypełnianie konturów „pokoloruj ten obrazek”;

  • obwodzenie konturów (wodzenie palcem, rysowanie po śladzie, kalkowanie, wylepianie plasteliną konturu);

  • rysowanie linii ciągłych (poziomych, pionowych, skośnych, załamujących się) między dwoma punktami;

6

Pamięć wzrokowa

  • odpoznawanie uprzednio eksponowanych obrazków wzrokowych:

  • porównywanie uprzedniego układu przedmiotów z nowym („co się zmieniło?”);
    - reagowanie klaśnięciem na widok wcześniej widzianego obrazka, z kilku obrazków prezentowanych;

  • reprodukowanie wzoru z figur geometrycznych:
    - odtwarzanie z klocków geometrycznych określonego wzoru (tematycznego np. buda, atematycznego – sekwencja figur), który był eksponowany i zniknął z pola widzenia;
    - zapamiętywanie układów figur geometrycznych eksponowanych kolejno, np. trójkąt, kwadrat, koło, a następnie reprodukowanie kolejności ich ekspozycji;
    - reprodukowanie wzoru graficznego „popatrz na ten obrazek i zapamiętaj, co na nim jest, a teraz narysuj, co zapamiętałeś”;

  •  zapamiętywanie szczegółów na obrazkach, odpowiedzi na pytania dotyczące ich szczegółów : „popatrz na ten obrazek bardzo dokładnie i postaraj się jak najwięcej zapamiętać”, prezentujemy obrazek „a teraz powiedz mi…”

 

Źródło: „Terapia ucznia w ramach indywidualizacji nauczania”, M. Walkowiak, A. Wrzesiak, D. Szwugier, Łódź 2011