PRACA

1.  Czas pracy

  • Zgodnie z obowiązującymi przepisami czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Natomiast osoby niepełnosprawne zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności mogą pracować jedynie do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
  • Krótszy wymiar czasu pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie powoduje obniżenia przysługującego jej wynagrodzenia. Osobie, która otrzymywała wynagrodzenie w stałej miesięcznej stawce i przedstawiła orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, przysługuje wynagrodzenie w dotychczasowej wysokości.
  • Pracownikowi, którego wysokość wynagrodzenia jest określona w stawce godzinowej (odpowiadającej osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy), przechodzącemu na skrócony wymiar czasu pracy – należy stawkę wynagrodzenia zasadniczego odpowiednio podwyższyć (w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar jego czasu pracy do czasu skróconego).
  • Wymienionych wyżej ograniczeń czasu pracy osób niepełnosprawnych nie stosuje się do osób zatrudnionych przy pilnowaniu (np. monitoring, ochrona mienia) oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, wyrazi na to zgodę.
  • Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

2. Przerwy w pracy

  • Na podstawie art. 134 Kodeksu pracy wszystkim pracownikom, których dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, przysługuje prawo do przerwy w pracy, trwającej co najmniej 15 minut.
  • Osobie niepełnosprawnej – bez względu na dobowy wymiar czasu pracy – przysługuje ponadto prawo do dodatkowej przerwy w pracy w wymiarze 15 minut na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.
  • Czas obu wymienionych wyżej przerw jest wliczany do czasu pracy i przysługuje za nią wynagrodzenie.

3. Płatne zwolnienia z pracy

  • Osoby ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą też liczyć na zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (obliczanego jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy), jeżeli muszą wykonać badania specjalistyczne, skorzystać z zabiegów leczniczych lub usprawniających czy też zdobyć sprzęt ortopedyczny albo przeprowadzić jego naprawę, ale tylko wówczas, gdy czynności te nie mogą być wykonane poza ustalonymi godzinami pracy (na przykład ze względu na godziny otwarcia placówek opieki zdrowotnej).
  • Zwolnienie może też obejmować uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku. Przy czym łączny wymiar płatnych dni wolnych od pracy przysługujących w związku z udziałem w turnusie i dodatkowego urlopu wypoczynkowego nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

4. Dodatkowy urlop wypoczynkowy

  • Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlop ten uzupełnia pulę przysługujących każdemu zatrudnionemu 20 lub 26 dniu urlopu wypoczynkowego.
  • Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu niepełnosprawny uzyskuje po przepracowaniu roku od dnia otrzymania orzeczenia o niepełnosprawności.
  • Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego – w wymiarze 10 dni – na podstawie odrębnych przepisów.
  • Jeżeli osoba niepełnosprawna jest uprawniona, na podstawie odrębnych przepisów, do urlopu dodatkowego w wymiarze niższym niż 10 dni roboczych – zamiast tego urlopu przysługuje jej urlop dodatkowy z tytułu niepełnosprawności w wymiarze 10 dni.

 5. Odpowiednie stanowisko pracy

  • Obowiązki wobec niepełnosprawnych pracowników ma również pracodawca – przede wszystkim budynek firmy powinien być przystosowany dla osób o ograniczonych możliwościach ruchowych.
  • Jeśli zatrudniony utracił zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, to pracodawca ma obowiązek zorganizować takiej osobie stanowisko pracy nie później niż w okresie trzech miesięcy od daty zgłoszenia gotowości przystąpienia do pracy, które powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia uznania pracownika za osobę niepełnosprawną.

6. Zatrudnienie u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej (na otwartym      rynku)

  • Orzeczenie znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza możliwości zatrudnienia osoby niepełnosprawnej u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej. Jest to możliwe pod warunkiem przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb takiej osoby lub w przypadku zatrudnienia w formie telepracy.

7.   Racjonalne usprawnienia

  • Pracodawca musi zapewnić niezbędne racjonalne usprawnienia dla osoby niepełnosprawnej pozostającej z nim w stosunku pracy, uczestniczącej w procesie rekrutacji lub odbywającej szkolenie, staż, przygotowanie zawodowe albo praktyki zawodowe.
  • Niezbędne racjonalne usprawnienia polegają na przeprowadzeniu koniecznych w konkretnej sytuacji zmian lub dostosowań do szczególnych potrzeb (zgłoszonych pracodawcy) wynikających z niepełnosprawności danej osoby, o ile przeprowadzenie takich zmian lub dostosowań nie skutkuje nałożeniem na pracodawcę nieproporcjonalnie wysokich obciążeń.

FINANSE / PIENIĄDZE

1. Pomoc dla opiekuna

  • Dla najbardziej potrzebujących opiekunów osób niepełnosprawnych przewidziano specjalny zasiłek opiekuńczy. Co miesiąc mogą otrzymać 710 zł brutto. Na rękę wychodzi 520 zł miesięcznie. Kryterium dochodowe wynosi 664 zł na osobę w rodzinie. Tego progu nie może przekraczać dochód wszystkich domowników. Trzeba to udokumentować w chwili składania wniosku. O zasiłek mogą występować m.in. rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, a także rodzeństwo.

2.   Wsparcie finansowe

  • Niepełnosprawny otrzymuje dodatkowo rentę z tytułu niezdolności do pracy (średnio to 1475 zł), zasiłek pielęgnacyjny (153 zł), a w razie trudnej sytuacji materialnej również dodatek mieszkaniowy (ok. 200 zł w zależności od gminy). Może też raz do roku dostać zasiłek celowy specjalny (do 456 zł).
    Ważne! Opiekunowie osób niepełnosprawnych są także zwolnieni z obowiązku opłacania abonamentu radiowo-telewizyjnego.
  • wsparcie finansowe można ubiegać się w tej samej gminnej instytucji, która wypłaca świadczenia rodzinne. Mogą to być centra pomocy rodzinie, wydziały urzędów miast lub ośrodki pomocy społecznej (OPS).

3. Opieka poza domem

  • Rodziny i opiekunowie osób niepełnosprawnych mogą korzystać m.in. z ogólnokrajowej sieci ośrodków wsparcia.
    Możliwa jest też całodobowa opieka w domach pomocy społecznej. Funkcjonuje także 683 warsztatów terapii zajęciowej. Są także tzw. dzienne i rodzinne domy pomocy.

4. Dofinansowanie z PFRON

  • Rodzice niepełnosprawnych dzieci mogą dostać dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) m.in. do turnusów rehabilitacyjnych, sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych oraz likwidacji barier architektonicznych. 
  • Turnus rehabilitacyjny – max. 1131 zł. dopłaty (raz w roku) może otrzymać dziecko do 16 lat lub uczące się i niepracujące do 24 lat. Dla osób w szczególnej sytuacji życiowej dofinansowanie wzrosło z max. 1323 zł do max. 1512 zł.
  • Sprzęt rehabilitacyjny – wzrost z 60 do 80 proc. kosztów, ale nie więcej niż pięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia (18,9 tys. zł),
  • Likwidacja barier architektonicznych (np. przystosowanie łazienki), barier w komunikowaniu się i technicznych – dofinansowanie może wynieść już do 95 proc. kosztów, a nie jak wcześniej do 80 proc., ale nie więcej niż 57 tys. zł.
  • Dofinansowanie osoby niepełnosprawne mogą otrzymać także ze specjalnego programu PFRON „Aktywny samorząd”. Przysługuje ono m.in. na zakup elektrycznego wózka inwalidzkiego, oprzyrządowania auta, zakupu protez, a także pomoc w zdobyciu wyższego wykształcenia.

Wnioski należy składać do swojego powiatowego centrum pomocy rodzinie, miejskiego ośrodka pomocy społecznej lub miejskiego ośrodka pomocy rodzinie.

Ważne! Więcej informacji można otrzymać na infolinii PFRON: 22 50 55 670 czynnej w godz. 9:00 – 15:30 oraz na stronie internetowej: www.pfron.org.pl. 

5. Dofinansowanie z NFZ

  • Zakup przedmiotów ortopedycznych i pomocniczych może być częściowo finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia. NFZ ustala zwykle tzw. limit na produkt i pokrywa zakup najwyżej do wysokości tego limitu. Resztę musi opłacić pacjent – jako udział własny w limicie albo koszt ponad limit. Ten udział własny może pomóc pokryć PFRON.
  • NFZ finansuje również pielęgniarską opiekę długoterminową. Przysługuje ona przewlekle chorym, którzy nie potrzebują hospitalizacji i mogą przebywać w domy, ale wymagają systematycznej opieki.

Ważne! Więcej informacji można otrzymać na infolinii NFZ: 800 392 976 czynnej w godz. 8:00-16:00 oraz na stronie internetowej: www.nfz.gov.pl oraz drogą mailową: infolinia@nfz.gov.pl.

6. Ulga podatkowa

  • Rodzicom dzieci z orzeczoną niepełnosprawnością przysługuje podatkowa ulga rehabilitacyjna. Oznacza to, że rozliczając się z fiskusem mogą odliczyć od swojego dochodu wydatki na rehabilitację.
  • Niektóre z tych wydatków nie mają limitów (np. zakup sprzętu rehabilitacyjnego, adaptacja mieszkania dla potrzeb osoby niepełnosprawnej, opłaty za obozy i kolonie dla niepełnosprawnej młodzieży), a inne są limitowane (np. używanie samochodu, którym wozimy dziecko na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, opłacenie przewodników dla niewidomych, wydatki na leki, jeśli przekroczą kwotę 100 zł miesięcznie).
  • Wszystkie wydatki trzeba udokumentować. Trzeba więc przechowywać faktury, rachunki, dowody wpłaty na poczcie lub potwierdzenia przelewów bankowych.

REHABILITACJA

Turnus rehabilitacyjny

  • Osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ma także prawo do zwolnienia od pracy w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku.
  • Pracownik ubiegający się o udział w turnusie rehabilitacyjnym powinien uzyskać od lekarza sprawującego nad nim opiekę wniosek o skierowanie na taki turnus. We wspomnianym wniosku lekarz określa rodzaj turnusu oraz czas jego trwania. Skierowanie na turnus rehabilitacyjny pracownik powinien przedstawić pracodawcy w takim terminie, który umożliwi mu zapewnienie normalnego toku pracy w zakładzie pracy.
  • Podstawą wypłaty wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy w związku z pobytem na turnusie rehabilitacyjnym jest przedłożony pracodawcy dokument potwierdzający pobyt na turnusie (najczęściej jest to faktura), wystawiony przez jego organizatora. Za czas omawianego zwolnienia od pracy pracownikom niepełnosprawnym przysługuje prawo do wynagrodzenia obliczonego tak jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
  • W Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych łączny wymiar urlopu dodatkowego i zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Więcej informacji możesz szukać na stronach:

  • zus.pl – Informator dla osób z niepełnosprawnością – 2016 r.
  • niepelnosprawni.pl Informator ZUS – Uprawnienia pracownicze
  • pfron.org.pl
  • integralia.pl
  • gdansk.pl – Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Gdańsku
  • mpips.gov.pl/ – Informator: wsparcie dla dzieci niepełnosprawnych i ich  opiekunów,  Informator: wsparcie dla dorosłych niepełnosprawnych i ich opiekunów
  • www.uph.edu.pl – Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Opracowały:
Alina Pietrowska
Anna Frost – Waluś